Takıntılar ve Davranışlar: OKB’nin Ardındaki Psikoloji

#izmir#bostanlı#karşıyaka#psikoloji#psikolojikdanışman#OKB #ObsesifKompulsifBozukluk #Takıntılar #Psikoloji #MentalSağlık #BilişselDavranışçıTerapi #Kaygı #RuhSağlığı #Terapi #PsikolojikDestek #MaruzBırakmaTerapisi #Kompulsiyon #Obsesyon #PsikolojikSağlık

Günlük hayatımızda zaman zaman bazı düşüncelere takılıp kalabilir veya belirli alışkanlıkları tekrar edebiliriz. Ancak, bu düşünceler ve davranışlar hayatı zorlaştıracak kadar yoğun ve kontrol edilemez hale geldiğinde, obsesif kompulsif bozukluk (OKB) devreye girer.

Örneğin, kapıyı kilitleyip kilitlemediğinden emin olamayan bir kişi, defalarca kontrol etme ihtiyacı hissedebilir. Ya da ellerinin kirli olduğu düşüncesiyle sürekli el yıkama davranışı geliştirebilir. Bu tür tekrarlar, zamanla günlük hayatı aksatacak ve kişiyi yıpratacak boyuta ulaşabilir.

Eğer siz ya da bir yakınınız OKB belirtileri yaşıyorsa, psikolojik destek almak süreci daha sağlıklı yönetmenize yardımcı olabilir. Takıntı için hangi uzmana gidilir takıntılardan nasıl kurtulunur , takıntı neden olur diye merak ediyor olabilirsiniz.#İzmirPsikolog ve #İzmirDanışmanlık arayışında olanlar için uzman desteği, takıntıların gölgesinden çıkmanıza yardımcı olabilir. Unutmayın, OKB bir karakter özelliği değil, yönetilebilir bir rahatsızlıktır.

OKB NEDİR?

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), kişinin istemsizce tekrar eden düşünceler (obsesyonlar) ve bu düşüncelerin yarattığı kaygıyı azaltmak için gerçekleştirdiği tekrarlayıcı davranışlar (kompulsiyonlar) ile karakterize edilen bir ruh sağlığı bozukluğudur. OKB, kişinin günlük yaşamını önemli ölçüde etkileyebilir ve zamanla daha fazla kaygıya yol açabilir.

Obsesyonlar (Takıntılar)

Obsesyonlar, bireyin kontrol edemediği, rahatsız edici ve tekrarlayıcı düşünceler, imgeler veya dürtülerdir. Bu düşünceler yoğun kaygıya neden olur ve kişi, bunları bastırmaya ya da etkilerini azaltmaya çalışır. Ancak, bastırmak genellikle işe yaramaz ve obsesyonlar daha güçlü hale gelir.

Kompulsiyonlar (Zorlayıcı Davranışlar)

Kompulsiyonlar, obsesyonların yarattığı yoğun kaygıyı hafifletmek için yapılan tekrar eden davranışlar veya zihinsel eylemlerdir. Kişi, bu davranışları yapmazsa kötü bir şey olacağına inanabilir ve bu yüzden onları sürekli tekrar eder.

1-Bulaşma ve Kirlenme Korkusu

Mikroplardan, kimyasal maddelerden, kirden veya zararlı maddelerden bulaşma endişesi yaşayan bireyler, hastalık kapma veya başkalarına hastalık bulaştırma korkusu ile aşırı önlemler alabilirler.

• Örnek obsesyonlar:

  • Kapı kolları, asansör düğmeleri gibi yüzeylere dokunmaktan kaçınma

  • Başkalarının dokunduğu nesnelerden hastalık bulaşacağı korkusu

  • Kıyafetlerin, çarşafların veya kişisel eşyaların sürekli dezenfekte edilmesi

  Örnek kompulsiyonlar:

  • Elleri defalarca yıkama ve dezenfekte etme

  • Evdeki eşyaları sürekli temizleme ve dezenfekte etme

  • Temas edilen nesneleri belirli bir ritüelle temizleme

  • Bulaşma obsesyonları yaşayan kişiler, genellikle kendilerini sürekli tehdit altında hisseder ve hijyen konusunda aşırı katı kurallar geliştirirler.

    
    

2- Düzen ve Simetri Takıntısı

📏 Eşyaların belirli bir düzende olması gerektiği hissi ile bireyler simetri ve mükemmel düzen konusunda yoğun bir takıntı geliştirebilirler.

Örnek obsesyonlar:

• Kalemlerin masada belirli bir sırayla dizilmesi gerektiğini düşünme

• Kitapların, giysilerin veya eşyaların tam olarak simetrik durması gerektiğini hissetme

• Hatalı bir sıralama veya düzensiz görünümün rahatsız edici olması

Örnek kompulsiyonlar:

• Eşyaları belirli bir düzene göre tekrar tekrar sıralama

• Sayı sayma veya simetri kurallarına göre düzenleme yapma

• Bir nesnenin pozisyonunu tekrar tekrar düzeltme

Bu obsesyonlar, kişinin günlük işlevselliğini bozacak kadar yoğun hale gelebilir ve zaman kaybına yol açabilir

3- Korkutucu veya Rahatsız Edici Düşünceler

💭 Kendi isteği dışında gelen ve kişinin ahlaki değerleriyle çelişen düşünceler oldukça rahatsız edici olabilir. Bu tür obsesyonlar, genellikle şiddet, zarar verme veya uygunsuz cinsel düşünceler içerir.

Örnek obsesyonlar:

• Bir yakınına zarar vereceğini düşünmek

• Bir çocuğa veya masum birine zarar verme korkusu

• Kendi kendine zarar verme veya intihar düşüncelerinin istemsizce akla gelmesi

Örnek kompulsiyonlar:

• Kesici aletleri saklama veya uzak tutma

• Başkalarına zarar verip vermediğini tekrar tekrar kontrol etme

• Zararsız olduğunu kanıtlamak için sürekli güvence arama

Bu düşünceler genellikle kişinin gerçek isteği veya karakteriyle ilgili değildir, ancak yoğun kaygıya neden olabilir.

4-Dini veya Ahlaki Obsesyonlar

⛪ OKB, kişinin dini ve ahlaki inançlarını aşırı derecede sorgulamasına neden olabilir. Günah işleme, kutsal değerlere saygısızlık yapma veya kötü biri olma korkusu sık görülür.

Örnek obsesyonlar:

• Dua ederken hatalı bir kelime söyleme korkusu

• Günah işlediğine inanarak sürekli pişmanlık hissetme

• Kutsal değerlere saygısızlık yapmaktan aşırı kaygılanma

Örnek kompulsiyonlar:

• Duaları belirli bir sayıda ve eksiksiz tekrarlama

• Sürekli bağışlanma dileme ve vicdan azabı hissetme

• Günlük davranışlarını tekrar tekrar analiz ederek kötü bir şey yapmadığını kanıtlamaya çalışma

Bu tür obsesyonlar, kişinin dini veya ahlaki inançlarını normal şekilde yaşamasını zorlaştırabilir ve günlük işlevselliğini bozabilir.

5- Hata Yapma ve Unutma Korkusu

🔑 Kişi, kapıların kilitlenip kilitlenmediğini, ocağın açık olup olmadığını veya elektrikli aletlerin kapatılıp kapatılmadığını sürekli kontrol etmek zorunda hissedebilir. Hata yapma ve unutma obsesyonları, genellikle güvenlik kaygılarıyla ilişkilidir.

Örnek obsesyonlar:

• Kapıyı kilitlemeyi unuttuğunu düşünmek

• Elektrikli cihazları açık bırakma korkusu

• Önemli bir evrakı veya belgeyi yanlış doldurduğunu düşünme

Örnek kompulsiyonlar:

• Kapıyı, ocağı veya fişleri defalarca kontrol etme

• Bir eylemi doğru yaptığını kanıtlamak için sürekli geri dönme ve kontrol etme

• Unutma korkusu nedeniyle listeler yapma ve tekrar tekrar kontrol etme

  
  

OKB NASIL YÖNETİLİR?

OKB’nin yönetimi, kişinin takıntılı düşüncelerine karşı geliştirdiği tepkileri değiştirmeye ve bu düşüncelerle daha sağlıklı bir şekilde başa çıkmaya odaklanır. OKB’nin tedavisinde en yaygın kullanılan ve bilimsel olarak en etkili kabul edilen yöntem Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)’dir. Özellikle Maruz Bırakma ve Tepki Önleme (ERP) yöntemi, OKB semptomlarını azaltmada en güçlü tekniklerden biridir.

KAYNAKÇA:

Toptaş, B. (2019). Kuramsal çerçeveden OKB. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi, 2(3), 94-109.

Konkan, R., ŞENORMANCI, Ö., Güçlü, O., Aydin, E., & Sungur, M. Z. (2012). Obsesif kompulsif bozukluk ve obsesif inançlar. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 13(2).